Przepisy wdrażające ESG do polskiego prawa i pakiet Omnibus

Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, wdrażająca raportowanie ESG do polskiego prawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw (Dz. U. z 2024 poz. 1863).

Większość zapisów powyższej ustawy wchodzi w życie 1 stycznia 2025 r., ale są wyjątki:

• art. 3 (zmiany w ustawnie o Krajowym Rejestrze Sądowym) wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 2025 r.,
• art. 13 (zmiany w ustawie o rachunkowości i w niektórych innych ustawach) wchodzi w życie z dniem 22 czerwca 2025 r.,
• art. 10 (zmiany w ustawie o dokumentach publicznych) wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2025 r.

Wejście w życie przepisów wdrażających unijną dyrektywę CSRD powoduje, że polskie przedsiębiorstwa będą musiały rozszerzyć swoje raporty niefinansowe m.in. o dane środowiskowe, takie jak wielkość śladu węglowego.

Czym jest dyrektywa CSRD?

Dyrektywa CSRD jest odpowiedzią Unii Europejskiej na potrzebę zwiększenia przejrzystości oraz odpowiedzialności przedsiębiorstw w zakresie ich wpływu na środowisko, społeczeństwo i gospodarkę. Zgodnie z ww. ustawą, coraz więcej podmiotów będzie musiało raportować swoje dane związane ze zrównoważonym rozwojem. Raportowanie będzie musiało być przeprowadzane wg określonych standardów sprawozdawczości (ESRS), co umożliwi porównywanie danych na poziomie europejskim.

Kogo dotyczy dyrektywa CSRD?

Jedną z głównych zmian wprowadzonych przez dyrektywę CSRD jest znaczne rozszerzenie grupy firm zobowiązanych do raportowania. Według szacunków, w najbliższych latach bezpośrednio i pośrednio obowiązek ten obejmie nawet kilkanaście tysięcy podmiotów w Polsce. Wcześniejsze regulacje (dyrektywa NFRD) dotyczyły głównie dużych jednostek interesu publicznego, np. spółek giełdowych. Nowe regulacje obejmą również małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie oraz duże jednostki.

Oznacza to, że także mniejsze przedsiębiorstwa będą musiały wprowadzić kompleksowe systemy do monitorowania i raportowania swojego wpływu na środowisko.

Kluczowe elementy ustawy wdrażającej ESG do polskiego prawa

Wymagania ustawy wdrażającej ESG do polskiego prawa, które będą miały bezpośredni wpływ na firmy działające w Polsce:

• raportowanie emisji gazów cieplarnianych – każde przedsiębiorstwo objęte regulacjami będzie musiało raportować swoje emisje, zarówno bezpośrednie (zakres 1), jak również pośrednie (zakres 2 i 3), oznacza to konieczność zbierania danych nie tylko z własnej działalności, ale także z łańcucha dostaw;
• standardy raportowania – przedsiębiorstwa będą musiały raportować swoje dane zgodnie z europejskimi standardami ESRS, co oznacza ujednolicone i standaryzowane raportowanie, które będzie mogło być weryfikowane przez niezależne podmioty zewnętrzne;
• cyfryzacja i automatyzacja raportowania – nowe regulacje wymagają wdrożenia systemów informatycznych umożliwiających monitorowanie oraz raportowanie w sposób ciągły i przejrzysty, a firmy, które nie wdrożą odpowiednich narzędzi, mogą napotkać trudności w spełnieniu wymogów raportowania;
• obowiązek audytu (atestacji) – raporty ESG będą musiały być poddawane zewnętrznym audytom, co zwiększa wagę rzetelności oraz dokładność raportowanych danych.

Konsekwencje nieprzestrzegania ustawy wdrażającej dyrektywę CSRD

Przedsiębiorstwa, które nie dostosują się do wymogów ustawy wdrażającej dyrektywę CSRD, mogą napotkać poważne sankcje, w tym kary finansowe oraz utratę zaufania inwestorów i klientów. W dzisiejszym świecie, w którym zrównoważony rozwój staje się jednym z kluczowych kryteriów oceny działalności, brak transparentności w raportowaniu śladu węglowego może wpłynąć na konkurencyjność organizacji na rynku.

Jak ułatwić dostosowanie do wymogów ustawy wdrażającej dyrektywę CSRD?

Dostosowanie się do wymogów ustawy wdrażającej dyrektywę CSRD to duże wyzwanie, zwłaszcza dla firm, które dopiero zaczynają swoją drogę do zrównoważonego rozwoju. Atmoterm oferuje kompleksowe rozwiązania informatyczne, które wspierają organizacje w zarządzaniu śladem węglowym, monitorowaniu emisji oraz przygotowywaniu sprawozdań ESG, zgodnych z europejskimi standardami.

Nasze oprogramowanie wspierające dostosowanie do wymogów ustawy wdrażającej dyrektywę CSRD:

• automatyzuje proces zbierania danych o emisjach do powietrza,
• ułatwia analizę śladu węglowego w całym łańcuchu dostaw,
• pomaga w przygotowaniu kompleksowych raportów odpadowych,
• wspomaga zarządzanie danymi dotyczącymi wody i ścieków,
• pomaga w śledzeniu bieżących zmian prawnych w ochronie środowiska.

„Omnibus” – pakiet uproszczeń dla zrównoważonego rozwoju

26 lutego 2025 roku Komisja Europejska zaprezentowała pierwszy pakiet uproszczeń, znany jako „Omnibus”, mający na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw w Unii Europejskiej.

Pakiet ten odnosi się do:

• CSRD (Dyrektywa o sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju),
• CSDDD (Dyrektywa o należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju),
• CBAM (Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂),
• Taksonomii UE.

Pakiet „Omnibus” ma ułatwić przedsiębiorstwom dostosowanie się do wymogów zrównoważonego rozwoju, ale także zwiększenia efektywności wdrażania polityk klimatycznych w całej Unii Europejskiej. Komisja Europejska podkreśla, że uproszczenia te są odpowiedzią na potrzeby przedsiębiorstw, które zgłaszały trudności związane ze złożonością obecnych regulacji i wysokimi kosztami wynikającymi z dostosowania się do nich.

Kluczowe zmiany proponowane w pakiecie „Omnibus”:

CSRD:

• wyłączenie około 80% przedsiębiorstw z zakresu CSRD, a obowiązki sprawozdawcze dotyczące zrównoważonego rozwoju mają koncentrować się na największych przedsiębiorstwach,
• zapewnienie, że wymogi dotyczące raportowania zrównoważonego rozwoju nakładane na duże przedsiębiorstwa nie będą stanowiły obciążenia dla mniejszych przedsiębiorstw w ich łańcuchach wartości,
• odroczenie o dwa lata (do 2028 r.) wymogów sprawozdawczych dla spółek, które obecnie podlegają przepisom CSRD, a które są zobowiązane do raportowania od 2026 r. lub 2027 r.

CSDDD:

• uproszczenie wymogów należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju, aby przedsiębiorstwa objęte zakresem projektu uniknęły niepotrzebnych komplikacji i kosztów,
• zmniejszenie obciążeń dla MŚP i małych przedsiębiorstw poprzez ograniczenie ilości informacji, które mogą być wymagane w ramach mapowania łańcucha wartości przez duże przedsiębiorstwa,
• usunięcie warunków odpowiedzialności cywilnej obowiązujących w UE przy jednoczesnym zachowaniu prawa do pełnego odszkodowania za szkody spowodowane nieprzestrzeganiem przepisów i ochronie przedsiębiorstw przed nadmierną rekompensatą w ramach systemów odpowiedzialności cywilnej obowiązujących w państwach członkowskich,
• więcej czasu na przygotowanie się do spełnienia nowych wymogów poprzez odroczenie o rok (do 26 lipca 2028 r.) rozpoczęcia stosowania wymogów należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju dla największych przedsiębiorstw, a jednocześnie przyspieszenie wdrożenia wytycznych o rok (do lipca 2026 r.).

CBAM:

• zwolnienie małych importerów z obowiązku CBAM, głównie MŚP i osób fizycznych, poprzez wprowadzenie nowego skumulowanego rocznego progu CBAM (50 ton na importera), eliminując w ten sposób obowiązek CBAM dla około 90% importerów, głównie MŚP, przy jednoczesnym objęciu ponad 99% emisji,
• uproszczenie zasad dla przedsiębiorstw, które pozostają w zakresie CBAM,
• zwiększenie skuteczności CBAM w perspektywie długoterminowej poprzez zaostrzenie przepisów w celu zapobiegania obchodzeniu przepisów i nadużyciom.

Taksonomia UE:

• zmniejszenie obciążenia obowiązkami sprawozdawczymi taksonomii UE i ograniczenie ich do największych firm (odpowiadających zakresowi CSDDD),
• wprowadzenie opcji raportowania działań częściowo zgodnych z taksonomią UE, wspierając stopniową transformację działań w kierunku ochrony środowiska w czasie,
• wprowadzenie progu istotności finansowej dla raportowania taksonomii i zmniejszenie liczby szablonów raportowania o około 70%,
• wprowadzenie uproszczeń do najbardziej złożonych kryteriów „Nie wyrządzaj poważnych szkód” (DNSH),
• dostosowanie między innymi głównego wskaźnika efektywności opartego na taksonomii dla banków, Green Asset Ratio (GAR).

Ostateczny zakres i wdrożenie proponowanych zmian zależą od dalszego przebiegu unijnego procesu legislacyjnego, w tym ewentualnych poprawek oraz zatwierdzenia przez Radę UE i Parlament Europejski. Następnie zmiany te będą musiały zostać wdrożone do krajowego porządku prawnego.

Warto jednak podkreślić, że „Omnibus” to na razie jedynie propozycja. Oznacza to, że obecnie obowiązujące przepisy pozostają w pełni wiążące i to do nich należy się stosować. Zamiast czekać na ostateczne rozstrzygnięcia, warto już teraz przygotować się do raportowania – niezależnie od ostatecznej formy. Odkładanie działań na później może sprawić, że zabraknie czasu na dostosowanie się do nowych obowiązków. Przecież nie chodzi tylko o raportowanie – kluczowe jest dążenie do faktycznych zmian i transformacji zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z naszym zespołem ekspertów, aby poznać nasze rozwiązania oraz dowiedzieć się, jak możemy pomóc Twojej organizacji dostosować się do nowych przepisów prawnych.

Nagranie webinaru: Raportowanie ESG w polskim prawie

Zachęcamy do obejrzenia nagrania webinaru o raportowaniu zrównoważonego rozwoju zgodnie z polskimi przepisami.

Zobacz nagranie