Wraz z początkiem 2024 r. zaczną obowiązywać istotne zmiany w przepisach dotyczących ochrony środowiska. Zmiany te wiążą się z nowymi obowiązkami środowiskowymi dla przedsiębiorców, a ich niewypełnienie może skutkować dotkliwymi sankcjami. Już teraz warto przygotować się na nadchodzące obowiązki środowiskowe.
Od 1 stycznia 2024 r. należy pobierać opłatę za wydanie opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, wymienionego w załączniku nr 6 do ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (ustawy produktowej), tj. odpowiednio kubka na napoje (w tym jego pokrywki czy wieczka) lub pojemnika na żywność.
Opłata za opakowania jednorazowe z tworzyw sztucznych ma być pobierana od użytkownika końcowego przez przedsiębiorców:
Wysokość opłaty pobieranej od użytkownika końcowego za opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wynosi:
Ponoszenie opłaty za zbieranie, uprzątanie, transport i przetwarzanie odpadów z produktów jednorazowych z tworzyw sztucznych
Zgodnie z załącznikiem nr 9 do ustawy produktowej, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych objęte rozszerzoną odpowiedzialnością producenta to:
Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorca wprowadzający ww. produkty do obrotu jest obowiązany do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu. Opłata ta, ponoszona przez przedsiębiorcę wprowadzającego do obrotu produkty wymienione w sekcjach I oraz III załącznika nr 9 do ustawy produktowej, będzie przeznaczona ponadto na pokrycie kosztów zbierania odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które wprowadził do obrotu, pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów, w tym na pokrycie kosztów utworzenia i utrzymania tych systemów, transportu tych odpadów oraz ich przetwarzania. Opłatę tę oblicza się jako iloczyn stawki opłaty oraz odpowiednio masy albo liczby produktów wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym przez poszczególnego przedsiębiorcę.
Stawka opłaty ponoszonej przez przedsiębiorcę za uprzątnięcie, transport i przetwarzanie odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu, wynosi:
Opłatę ponoszoną przez przedsiębiorcę za uprzątnięcie, transport i przetwarzanie odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, jak odpady powstałe z produktów, które wprowadził do obrotu, należy wnieść do 15 marca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy opłata (pierwszy raz do 15 marca 2025 r. za 2024 r.), na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa.
Od 1 stycznia 2024 r. obowiązkiem finansowania publicznych kampanii edukacyjnych objęci są przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu:
Publiczne kampanie edukacyjne mają na celu podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami powstałymi z powyższych produktów oraz wspomaganie osiągnięcia wysokiego poziomu selektywnego zbierania tych odpadów. Mogą być one realizowane poprzez wykorzystanie środków masowego przekazu, ulotek, plakatów i broszur informacyjnych, a także organizowanie konkursów, konferencji oraz akcji o charakterze informacyjno-edukacyjnym.
Publiczne kampanie edukacyjne powinny w szczególności uwzględniać informowanie społeczeństwa o:
Opłata na publiczne kampanie edukacyjne stanowi iloczyn stawki oraz odpowiednio masy bądź liczby sztuk wprowadzonych do obrotu produktów.
Stawka opłaty na publiczne kampanie edukacyjne wynosi:
Przy czym za sztukę powyższych produktów uznaje się produkty umieszczone łącznie w opakowaniach jednostkowych, w których te produkty są oferowane użytkownikom końcowym.
Przedsiębiorca wprowadzający do obrotu ww. produkty:
z tym że obowiązek finansowania kampanii edukacyjnych odnośnie wyrobów tytoniowych z filtrami oraz filtrów realizuje się wyłącznie poprzez wniesienie opłaty.
Z obowiązku finansowania publicznych kampanii edukacyjnych są zwolnieni przedsiębiorcy, w przypadku których wysokość obliczonej opłaty w danym roku kalendarzowym nie przekracza 10 zł.
Do 15 marca (pierwszy raz do 15 marca 2025 r. za 2024 r.) przedsiębiorca obowiązany jest do podania w sprawozdaniu przez Bazę danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) informacji o przeprowadzonych publicznych kampaniach edukacyjnych wraz ze wskazaniem wysokości środków przeznaczonych na ten cel czy wysokości opłat.
Wprowadzanie do obrotu narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne
Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorca wprowadzający do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne ma obowiązek:
Obowiązki te nie dotyczą przedsiębiorcy wprowadzającego do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne oraz prowadzącego działalność połowową w rozumieniu art. 4 pkt 28 rozporządzenia 1380/2013.
Ewidencja ma być prowadzona w postaci papierowej albo elektronicznej, zgodnie z formatem zgłaszania danych określonym w decyzji Komisji (UE) 2021/958, a także musi zawierać informacje o:
Dane zawarte w ewidencji należy przechowywać przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą.
Od 2024 r. przedsiębiorca wprowadzający do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne musi osiągać minimalne roczne poziomy zbierania do celów recyklingu narzędzi połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne. Wymagany w 2024 r. wagowy poziom zbierania odpadów wynosi co najmniej 5%.
Osiągnięty poziom zbierania określa się na podstawie zaświadczenia wydanego przez przedsiębiorcę prowadzącego portowe urządzenia do odbioru odpadów lub inne równoważne systemy zbierania. Przedsiębiorca wprowadzający do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne musi wystąpić z wnioskiem o wydanie takiego zaświadczenia za poprzedni rok kalendarzowy za pośrednictwem indywidualnego konta w BDO, w terminie do końca lutego roku następnego (pierwszy raz do końca lutego 2025 r.). Zaświadczenie to zostanie wydane w zamian za finansowanie kosztów selektywnego zbierania, transportu i przetwarzania dostarczonych narzędzi połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne.
W przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu zbierania odpadów przedsiębiorca wprowadzający do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne jest obowiązany wnieść opłatę produktową na rachunek urzędu marszałkowskiego w terminie do 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, którego dotyczy opłata (po raz pierwszy do 31 marca 2025 r. za 2024 r.).
Sporządzenie zaświadczenia o zebranych narzędziach połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne
Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorca prowadzący portowe urządzenia do odbioru odpadów czy inne równoważne systemy zbierania ma obowiązek sporządzać zaświadczenia o zebranych narzędziach połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne. Zaświadczenie to jest sporządzane na wniosek przedsiębiorcy wprowadzającego do obrotu narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne. Zaświadczenie o zebranych narzędziach połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne musi zawierać informacje wskazane w art. 8d ust. 13 ustawy produktowej.
Zaświadczenie o zebranych narzędziach połowowych stanowiących odpady zawierających tworzywa sztuczne należy sporządzać i udostępnić poprzez BDO w terminie 7 dni od dnia wpłynięcia wniosku (pierwszy raz w 2025 r.):
Od 12 stycznia 2024 r. uczestnik rozpoczynającego się w Polsce przewozu odpadów niebezpiecznych wymienionych w rozporządzeniu ma obowiązek zgłaszać do Systemu Elektronicznego Nadzoru Transportu (SENT) ich przewóz, jeżeli masa brutto przesyłki tych odpadów będzie równa lub przekroczy 1000 kg czy jej objętość będzie równa bądź przekroczy 1000 l.
Obowiązkiem monitorowania przewozu objęto odpady niebezpieczne o kodach:
Powyższe odpady niebezpieczne są objęte obowiązkiem zgłaszania do SENT tylko w przypadku przewozu realizowanego na podstawie art. 5 ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi, tj. w przypadku przewozu takiego towaru rozpoczynającego się w Polsce. Obowiązku tego nie stosuje się natomiast do odpadów, których przewóz jest realizowany na podstawie art. 6 (przywóz do Polski) i art. 7 (przewóz przez terytorium Polski) tej ustawy oraz objętych procedurą celną tranzytu.
Obowiązkiem zgłaszania przewozu ww. odpadów do Systemu Elektronicznego Nadzoru Transportu objęci są:
Prowadzący działalność w zakresie podziemnego składowania odpadów od dnia uzyskania koncesji jest obowiązany do przekazywania corocznie, w terminie do 31 stycznia (po raz pierwszy do 31 stycznia 2024 r. za 2023 r.), państwowej służbie geologicznej wyników monitoringu podziemnego składowiska za rok poprzedni. Wyniki te należy przekazywać na piśmie utrwalonym w postaci papierowej czy elektronicznej, opatrzonym odpowiednio do sposobu utrwalenia podpisem własnoręcznym, kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.
Celem prowadzenia monitoringu podziemnego składowiska odpadów jest:
Zgodnie z rozporządzeniem, monitoring podziemnego składowiska odpadów należy prowadzić w trzech fazach:
Zamieszczanie dodatkowych informacji w kwartalnych oświadczeniach przekazywanych PGW WP
Podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne musi złożyć oświadczenie za poprzedni kwartał, zgodnie ze wzorami zamieszczonymi w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (PGW WP) do:
Kwartalne oświadczenie musi zawierać informacje niezbędne do naliczenia opłat określonych w art. 552 ustawy - Prawo wodne. Zgodnie z art. 552 ust. 2ha, 2p, 2r i 2s tej ustawy, w oświadczeniach składanych za lata 2024-2026 należy podawać dodatkowo nowe informacje (pierwszy raz należy je uwzględnić w oświadczeniu za I kwartał 2024 r. składanym do 30 kwietnia 2024 r.):
Prowadzący instalację objętą systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS 1), tj. obejmującą działalność wymienioną w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE, musi uwzględnić zmiany rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/2066 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniającego rozporządzenie Komisji (UE) 601/2012 (rozporządzenia MRR), które należy stosować od 2024 r., m.in.:
Od 1 lipca 2024 r. operator ETS 1 dla każdego zakupionego paliwa powinien gromadzić informacje wymienione w załączniku Xa do rozporządzenia MRR, które dotyczą paliw zdefiniowanych w art. 3 lit. af dyrektywy 2003/87/WE, tj. paliw silnikowych czy paliw do ogrzewania lub do produkcji energii elektrycznej. Raport zawierający te informacje operator ETS 1 będzie musiał dołączyć do rocznego raportu na temat wielkości emisji gazów cieplarnianych.
Ponadto od 1 stycznia 2024 r. instalacje spalania odpadów komunalnych > 20 MW są częściowo objęte zakresem ETS 1 - wyłącznie do celów monitorowania, raportowania, weryfikacji oraz akredytacji (bez zezwolenia i obowiązku rozliczania emisji gazów cieplarnianych, tj. umarzania uprawnień). Do 31 marca każdego roku (pierwszy raz do 31 marca 2025 r.) prowadzący taką instalację muszą przedłożyć właściwemu organowi raport na temat wielkości emisji gazów cieplarnianych wraz ze sprawozdaniem z weryfikacji przeprowadzonej zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2018/2067.
Monitorowanie i raportowanie emisji CO2 ze spalania paliw przez podmioty objęte regulacją ETS 2
Od 1 stycznia 2024 r. tzw. "podmiot objęty regulacją", tj. podmiot wykonujący działalność wymienioną w załączniku III do dyrektywy 2003/87/WE, ma nowe obowiązki odnośnie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych ze spalania paliw. Obowiązki te wynikają z wprowadzenia nowego, odrębnego systemu handlu uprawnieniami do emisji ze spalania paliw w sektorze budowlanym, sektorze transportu drogowego oraz sektorach dodatkowych (ETS 2).
System ten dotyczy emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw zdefiniowanych w art. 3 lit. af dyrektywy 2003/87/WE. Wprawdzie ETS 2 będzie obowiązywać od 1 stycznia 2025 r., jednak niektóre obowiązki należy realizować już od 2024 r., gdyż pierwszy raport na temat wielkości emisji (informacje określone w sekcji 4 załącznika X do rozporządzenia MRR) trzeba złożyć do 30 kwietnia 2025 r. za 2024 r. Ponadto do tego raportu trzeba dołączyć raport zawierający informacje wymienione w załączniku Xb do rozporządzenia MRR dotyczący każdego zakupionego paliwa.
Aby być na bieżąco z obowiązkami środowiskowymi warto skorzystać z serwisu prawnego Ekowiedza. Aplikacja ta służy m.in. do monitorowania obowiązków wynikających z przepisów ochrony środowiska czy nałożonych na podmiot decyzjami administracyjnymi.
W serwisie prawnym Ekowiedza znajdziesz obowiązki środowiskowe podzielone na następujące komponenty:
Filtrowanie wg powyższych komponentów ułatwi Ci wybór obowiązków istotnych dla Twojej działalności. Każdy obowiązek środowiskowy jest opisany w wyczerpujący, ale jednocześnie zwięzły i zrozumiały sposób, a 2 tygodnie przed upływem czasu na jego spełnienie albo przed jego rozpoczęciem dostaniesz przypomnienie o nim.
W serwisie prawnym Ekowiedza znajdziesz wszystkie informacje niezbędne do wykonania danego obowiązku środowiskowego, wraz z podstawą prawną i przydatnymi linkami. Pomoże Ci to usprawnić pracę i zrealizować wymagane obowiązki środowiskowe w terminie. Dzięki temu podczas audytu lub kontroli organów administracji bez problemu wykażesz, że Twoja działalność jest zgodna z przepisami ochrony środowiska i unikniesz ewentualnych kar.
Zobacz również: