Ślad węglowy w ujęciu strategicznym – związek biznesu z klimatem

W procesie zmian, powodowanych globalną mobilizacją do ochrony przed zmianami klimatu, tylko sprawni menedżerowie są w stanie budować lub zwiększać swoją przewagę konkurencyjną. Kto nie orientuje się, dokąd zmierza obecna polityka klimatyczna, nie podejmuje działań oraz inicjatyw w tym zakresie, może wiele stracić.

Korelacja biznesu z klimatem

Przedsiębiorstwa wpływają na klimat w różnoraki sposób, w zależności od sektora, wielkości produkcji, stosowanych procesów i technologii, jak również działań czy inicjatyw mających na celu minimalizowanie swojego wpływu na środowisko. Przykładowy, negatywny wpływ przedsiębiorstw na klimat:

• emisja gazów cieplarnianych (GHG) związana bezpośrednio z jego działalnością,
• zakup energii produkowanej z paliw kopalnych,
• wykorzystywanie surowców, których pozyskanie jest bardzo energochłonne i/lub wiąże się ze zmianą sposobu użytkowania gruntów.

Z drugiej strony zmiany klimatu mogą także mieć wpływ na przedsiębiorstwo w związku z transformacją gospodarki w kierunku niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu. Adaptacja do nowych warunków wynikających z prowadzonej przez Unię Europejską (UE) polityki klimatycznej, określana jako ryzyko związane z polityką, wymaga często zmiany swojego modelu biznesowego i znaczących inwestycji. Nie ma bowiem innego sposobu na spełnienie wysokich wymagań związanych z dekarbonizacją czy efektywnością energetyczną, przy jednoczesnym utrzymaniu konkurencyjności, jak inwestycje w nowe procesy, technologie i współpraca z partnerami odpowiedzialnymi społecznie w pełnym tego słowa znaczeniu.

Kolejnym aspektem są rosnące ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla, przekładające się istotnie na koszt energii z paliw kopalnych i koszty związane z zakupem uprawnień, co z czysto biznesowego punktu widzenia wymusza poszukiwanie alternatyw w postaci tańszej energii (np. pochodzącej z odnawialnych źródeł energii) lub rozwiązań efektywnościowych.

Ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla w latach 2009-2019

Źródło:https://markets.businessinsider.com/commodities/co2-european-emission-allowances

W obecnych czasach równie istotne są ryzyko rynkowe i utrata reputacji, które mogą wpłynąć na przekierowanie zainteresowania klientów oraz partnerów biznesowych na produkty i usługi konkurencji, które w mniejszym stopniu wpływają negatywnie na zmiany klimatu. Coraz częściej decyzje biznesowe i konsumenckie są podejmowane z uwzględnieniem tego kryterium z uwagi na rosnącą świadomość wszystkich uczestników rynku.

Mając na uwadze powyższe, przedsiębiorstwa coraz chętniej analizują i ujawniają informacje o swoim wpływie na klimat. Trend ten ma swoje odzwierciedlenie np. w ilości raportów, których w ramach programu zmian klimatu realizowanego przez CDP (dawniej Carbon Disclosure Project) było 6937 w 2018 r. (wzrost o 11% w stosunku do 2017 r. i o 320% w stosunku do 2008 r.). Wśród znanych marek i koncernów zagranicznych są to działania na stałe wpisane w ich strategię.

Obok ryzyka związanego z transformacją, Komisja Europejska (KE) wskazuje na ryzyko negatywnego wpływu fizycznego na wszystkich uczestników rynku, niezależnie od tego, czy ich oddziaływanie jest neutralne, czy negatywne. W 2017 r. klęski żywiołowe spowodowały rekordowe straty ekonomiczne w wysokości 283 mld EUR i do 2100 r. mogą dotknąć nawet 2/3 ludności w Europie, w porównaniu z obecnymi 5%. Zdarzenia incydentalne w postaci burz, powodzi, pożarów lub fal upałów mogą zakłócić łańcuchy wartości, co będzie miało duży wpływ na biznes.

Ślad węglowy globalnych organizacji

Światowi giganci, tacy jak IKEA, Unilever, BASF czy Siemens, wysoko podnoszą poprzeczkę ponad, powszechnie uważane za ambitne lub wręcz nieosiągalne, cele ogłaszane przez UE. Przykładowo, firma Unilever zadeklarowała, że do 2020 r. wyeliminuje ze swojego miksu energetycznego węgiel, a do 2030 r. będzie w 100% korzystała we wszystkich swoich operacjach z energii odnawialnej. Co więcej, zadeklarowała również, że będzie wytwarzała w 2030 r. więcej energii odnawialnej, niż zużywa, dzięki czemu nadwyżkę będzie udostępniała dla rynków i społeczności, w których działa. Firmy Siemens i BASF przyjęły zobowiązanie neutralności węglowej w perspektywie do 2030 r., a IKEA zadeklarowała ograniczenie, w tej perspektywie czasowej, emisji GHG o 80% w stosunku do 2016 r.

Powyższe organizacje analizują swój ślad węglowy w całym łańcuchu wartości – od pozyskiwania surowców, produkcji, transportu, po używane produkty aż do końca ich życia. Poszukują w ten sposób nowych możliwości budowania przewagi konkurencyjnej. Swoje działania prowadzą transparentnie, informując o wyznaczanych celach, podejmowanych działaniach i uzyskiwanych efektach. Skutecznie i z determinacją wprowadzają nowe wymagania dla swoich dostawców oraz zmiany w swoich modelach biznesowych. Wydawałoby się, że nie ma nic prostszego, że właściwie każdy biznes tak powinien być prowadzony. Jednak, czy wszystkie państwa, regiony, miasta, przedsiębiorstwa lub społeczności są na tyle dojrzałe, aby tak otwarcie komunikować i wdrażać zmiany w swoich przyzwyczajeniach oraz zachowaniach?

Umów się na darmową konsultację o śladzie węglowym organizacji!

Ślad węglowy polskich przedsiębiorstw i produktów

Analizując rodzime przedsiębiorstwa można stwierdzić, że obecnie potrzeba troski o klimat wynika bardziej z wymagań zagranicznych klientów lub narzuconych legislacji niż z poczucia, że to temat ważny, nieunikniony, który warto i należy wspierać na każdym poziomie organizacji w celu budowania przewagi konkurencyjnej. W przypadku Polski podejście do zmian klimatu jest bardzo ostrożne. Wynika to z różnych przyczyn, m.in. z obawy o to, jak niekorzystnie, na tle innych krajów, może na ślad węglowy polskiego przemysłu wpływać energia produkowana w znacznym stopniu z nieodnawialnych źródeł energii, a także stosunkowo niewielka presja interesariuszy lokalnych czy krajowych, których wiedza i świadomość własnego wpływu oraz udziału w łańcuchu wartości jest jeszcze na niskim poziomie. Polskie przedsiębiorstwa nieśmiało przyglądają się odważnym poczynaniom firm z zagranicy, w których badanie śladu węglowego jest dość powszechne i ma już często swoją wieloletnią historię.

W naszym kraju takie działania często są traktowane jako ekstrawagancja, a działania na rzecz klimatu są pośrednie, przy okazji. W raportach rocznych lub społecznej odpowiedzialności biznesu rodzimych przedsiębiorstw można znaleźć informacje o redukcji emisji z deklaracją dbałości o środowisko, raczej bez deklaracji twardych zobowiązań na przyszłość. Odchodzi się od technologii energochłonnych i szkodliwych dla środowiska głównie z uwagi na wysokie koszty działalności, a także z konieczności dostosowania do zaostrzających się wymagań prawnych. Na horyzoncie jednak można zauważyć coraz większe zainteresowanie polskich przedsiębiorstw zagadnieniami związanymi ze zmianami klimatu i pierwsze inicjatywy związane z wyznaczeniem śladu węglowego. Na ujawnienie swojego śladu węglowego zdecydowała się branża wydobywcza, tj. KGHM i JSW. Należy się jednak spodziewać, że wraz ze wzrostem świadomości oraz w wyniku rosnącej presji klimatycznej na świecie, polskie przedsiębiorstwa zaczną odważniej przyglądać się sobie i komunikować swoje działania na rzecz klimatu w sposób umożliwiający porównanie z ich konkurencją na świecie.

Odkryj kluczowe pojęcia dotyczące śladu węglowego Twojej organizacji

Nie czekaj, pobierz nasz bezpłatny słownik już teraz i rozpocznij swoją podróż ku lepszemu zrozumieniu śladu węglowego organizacji!

Pobierz bezpłatny e-book!

Nowe wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące ochrony klimatu

Według KE, aby osiągnąć cele w dziedzinie energii i klimatu do 2030 r. (redukcja emisji gazów cieplarnianych o 40% w stosunku do 1990 r.; 32% udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii; poprawa efektywności energetycznej o 32,5%) potrzebne są inwestycje na poziomie 180 mld EUR rocznie. Kolejny cel to neutralność klimatyczna, którą UE chce osiągnąć do 2050 r. Na dziś nie ma szacunków, jakiego rzędu finansowanie umożliwi skuteczną transformację, można jednak sobie wyobrazić, że będzie się to wiązało z ogromnymi inwestycjami. Wiele z tych inwestycji stworzy znaczące możliwości rynkowe. Trzeba jednak pamiętać, że w ramach analizy ryzyka kredytowego instytucje finansowe coraz częściej wdrażają nowe mechanizmy oceny inwestycji, również w kontekście oddziaływania inwestycji na klimat.

W czerwcu 2019 r., w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, KE opublikowała "Komunikat 2019/C 209/01 – Wytyczne dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych: Suplement dotyczący zgłaszania informacji związanych z klimatem". Wytyczne te można stosować na zasadzie dobrowolności. Zostały przygotowane, aby pomóc przedsiębiorstwom w ujawnianiu informacji związanych z klimatem w odpowiedni, użyteczny, spójny i bardziej porównywalny sposób. Stanowią one uzupełnienie do "Wytycznych dotyczących sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych", przyjętych przez Komisję Europejską w 2017 r. Zgodnie z dyrektywą w sprawie sprawozdawczości niefinansowej, informacje związane z klimatem powinny obejmować zarówno główne rodzaje ryzyka dla rozwoju, wyników i sytuacji przedsiębiorstwa związane ze zmianą klimatu (ryzyka związane z transformacją w kierunku neutralności klimatycznej) oraz ryzyka fizyczne wynikające ze zmian klimatu, jak również główne rodzaje ryzyka związane z negatywnym wpływem działalności przedsiębiorstwa na klimat. Wyżej opisane rodzaje ryzyka mogą wystąpić w całym łańcuchu wartości, na każdym poziomie łańcucha dostaw.

Dobry klimat do zmian

Powyższe czynniki ryzyka, wynikające z wzajemnych zależności przedsiębiorstwa i klimatu, należy przekuwać w szanse oraz wykorzystać nowe możliwości rynkowe, które docelowo przyczynią się do zwiększenia wartości zarówno w obszarze biznesowym, jak i społecznym.

Współzależność między ryzykiem i możliwościami związanymi z klimatem

Źródło: Komunikat Komisji, Wytyczne dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych: Suplement dotyczący zgłaszania informacji związanych z klimatem

Według nowych wytycznych KE, przedsiębiorstwa powinny uwzględniać w analizie ryzyka zależności oraz możliwości związane z klimatem w całym łańcuchu wartości. Oznacza to stosowanie podejścia uwzględniającego cykl życia produktów pod kątem ochrony klimatu w łańcuchu dostaw i pozyskiwaniu surowców. Ochrona klimatu powinna być także brana pod uwagę podczas użytkowania produktu i po zakończeniu okresu jego eksploatacji.

Dobrowolne zobowiązania klimatyczne biznesu

Największe firmy na świecie zadeklarowały przejście w niedługim czasie w 100% na energię odnawialną przystępując do inicjatywy RE100. Celem inicjatywy RE100 jest akceleracja zmian w kierunku zeroemisyjności (w odniesieniu do zużywanej energii) na skalę globalną. Do inicjatywy przystąpiło wiele firm, m.in. 3M, AkzoNobel, Apple, Aviva, AXA, BMW, Carlsberg, Coca-Cola, Danone, Decathlon, GM, H&M, hp, HSBC, P&G, Philips, Unilever, SAP.

Podejmując takie zobowiązania nie tylko dają dobry przykład będąc jednym z ogniw łańcucha wartości innych przedsiębiorstw czy społeczności, ale stawiają również określone wymagania swoim dostawcom, będącym składową ich własnego łańcucha. Uzyskiwane korzyści mają nie tylko wymiar marketingowy lub wizerunkowy, ale także finansowy. Przykładowo, firma BASF informuje, że dzięki zintegrowanemu podejściu do energii z wykorzystaniem kogeneracji zapobiegła emisji 6,3 mln ton dwutlenku węgla w 2018 r., co wraz z synergią w logistyce, infrastrukturze i minimalizacją odpadów pozwoliło uzyskać oszczędności na poziomie 1 mld EUR rocznie.

Wskaźniki efektywności rekomendowane przez KE

Komisja Europejska rekomenduje, aby ujawnianie informacji związanych z klimatem znalazło odniesienie do każdego z 5 obszarów sprawozdawczości określonych w dyrektywie w sprawie sprawozdawczości niefinansowej:

• modelu biznesowego,
• polityk i należytej staranności,
• wyniku tych polityk,
• głównych czynników ryzyka oraz zarządzania ryzykiem,
• kluczowych wskaźników wyników.

Już od dawna globalni liderzy rynku monitorują kluczowe wskaźniki wyników odnoszące się do śladu węglowego, celów w zakresie efektywności energetycznej lub wykorzystania energii odnawialnej. Wytyczne KE mają zachęcić innych zainteresowanych do podjęcia bardziej świadomych i odpowiedzialnych działań wspierających cel ograniczenia wpływu człowieka na klimat.

Wyznaczanie i komunikowanie ambitnych celów, wręcz wyzwań, systematyczne informowanie o uzyskiwanych efektach oraz dzielenie się swoimi pomysłami samoczynnie napędza aktywność pro-klimatyczną w skali globalnej, do której przyjdzie nam prędzej czy później dołączyć. Bez uwzględnienia konkretnych działań w swoich strategiach i modelach biznesowych może okazać się, że nie będziemy w stanie wykorzystać szans, jakie mamy na wyciągnięcie ręki.

Wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji pozafinansowych, w odniesieniu do klimatu, nie tylko zachęcają, ale w praktyczny sposób pomagają w przygotowaniu się do zmiany w sposobie myślenia o swoim biznesie. Należy mieć świadomość, że jest to pochodna działań podejmowanych przez liderów rynku, którzy wyznaczają globalne trendy. Głównie od zarządzających zależy, czy chcą stać w jednym szeregu z najlepszymi, czy przyglądać się, jak umacniają oni swoją pozycję na rynku.

Nagranie webinaru: Jak obliczyć i raportować ślad węglowy organizacji w zakresie 1, 2 i 3?

Zachęcamy do obejrzenia nagrania webinaru, z którego dowiesz się, jakie są wytyczne prawne związane z obliczaniem śladu węglowego organizacji i dlaczego warto go obliczyć.

Zobacz nagranie