Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne wprowadziła wiele zmian w gospodarce wodno-ściekowej Polski, w tym w opłatach środowiskowych. Zmiany te weszły w życie 1 stycznia 2018 r.
Co to oznacza dla przedsiębiorców oraz innych podmiotów korzystających ze środowiska w zakresie naliczania opłat za pobór wód, odprowadzanie ścieków, a także innych opłat? Odpowiedź nie będzie jednoznaczna, gdyż nadal jest wiele niewiadomych w tym temacie. Wiadome jest, że jest to rewolucja i że osoby odpowiedzialne za ochronę środowiska w przedsiębiorstwach mogą czuć się zagubione.
Od 2018 r. nie ma już opłat za korzystanie ze środowiska, o których mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (ustawie POŚ), za pobór wód i za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi. W zamian są opłaty za usługi wodne, o szerszym zakresie niż do tej pory, co związane jest m.in. ze zlikwidowaniem zwolnień z opłat niektórych rodzajów poboru wody oraz odprowadzania ścieków, jak np. pobór wód na potrzeby energetyki wodnej czy na potrzeby nawadniania ogródków działkowych. Zupełnie nowym rodzajem jest opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej. Pełny katalog rodzajów korzystania z wód objętych opłatą za usługi wodne wymieniony jest w art. 268 i 269 ustawy - Prawo wodne, a w art. 279 znajduje się katalog zwolnień z tej opłaty.
Zmieniła się również formuła opłat, które składają się (z pewnymi wyjątkami) z opłaty stałej, określanej na podstawie wartości dopuszczalnej z pozwolenia wodnoprawnego lub zintegrowanego, a także z opłaty zmiennej, obliczanej m.in. na podstawie rzeczywistego poboru wód podziemnych czy powierzchniowych, wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, jak i rzeczywistego odprowadzania do wód, w granicach administracyjnych miast, wód opadowych czy roztopowych. Można to porównać do opłaty "abonamentowej" oraz do opłaty za rzeczywiste ilości.
Likwidacja niektórych zwolnień oraz wprowadzenie opłaty stałej i zmiennej spowodowały zwiększenie kwot, jakie podmioty muszą uiścić za usługi wodne, zamiast dotychczasowej opłaty za korzystanie ze środowiska.
Podmioty nie muszą już same naliczać opłat wynikających z ustawy - Prawo wodne. Obowiązek ten przejęła utworzona z dniem 1 stycznia 2018 r. nowa osobowość prawna - Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (PGW WP), powołana do zarządzania gospodarką wodną w naszym kraju. Sposób pozyskiwania danych niezbędnych do naliczenia opłat za usługi wodne nie jest jednak dostatecznie jasno określony. Mowa jest o odczycie przyrządów pomiarowych przez pracowników PGW WP, również w formie zdalnej. Może to nastąpić dopiero po zainstalowaniu urządzeń pomiarowych, umożliwiających pomiar ilości pobranej wody oraz ilości ścieków wprowadzonych do wód lub do ziemi, a na ich instalację PGW WP ma czas do końca 2026 r. (pierwotnie termin ten był do końca 2020 r.).
Do tego czasu, czyli w okresie przejściowym do końca 2026 r., wg art. 552 i 552a ustawy - Prawo wodne, wysokość opłat za usługi wodne będzie przez zarządy zlewni PGW WP ustalana na podstawie:
Jedynie za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej wysokość opłaty za usługi wodne ustala wójt, burmistrz czy prezydent miasta, na podstawie kwartalnych oświadczeń podmiotów obowiązanych do ponoszenia takich opłat.
Według przepisów dotyczących oświadczeń na potrzeby niektórych opłat za usługi wodne, wprowadzonych do art. 552 ust. 2ha, 2p, 2r i 2s ustawy - Prawo wodne, w kwartalnych oświadczeniach składanych za lata 2024-2026 należy dodatkowo podać informacje (pierwszy raz należy je uwzględnić w oświadczeniu za I kwartał 2024 r., składanym do 30 kwietnia 2024 r.):
(od 2027 r. zamiast oświadczeń z ww. informacjami dla pompy ciepła bądź akumulatora ciepła warstwy wodonośnej trzeba będzie przekazywać PGW WP deklaracje kwartalne o ilości energii cieplnej wyprodukowanej czy pobranej w instalacji do chłodzenia lub ogrzewania, wyrażonej w MWh);
Zarządy zlewni PGW WP, po ustaleniu wysokości opłat za usługi wodne, przekazują ich wysokość podmiotom w formie informacji wraz ze sposobem wyliczenia tych opłat. W przypadku opłaty stałej będzie to informacja roczna, natomiast w przypadku opłaty zmiennej będzie to informacja uwzględniająca kwartalny okres rozliczeniowy. Podobnie - wójt, burmistrz lub prezydent miasta, po ustaleniu wysokości opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej, przekazuje wysokość tej opłaty podmiotom obowiązanym do jej ponoszenia, w formie informacji zawierającej również sposób jej obliczenia.
Nie musisz wnosić opłaty za usługi wodne, jeżeli wysokość tej opłaty nie przekracza 20 zł. Wówczas nie otrzymasz informacji o wysokości opłaty za usługi wodne.
Na dostarczoną informację o wysokości opłaty za usługi wodne przysługuje prawo do reklamacji. Istotne natomiast jest, że złożenie reklamacji nie wstrzymuje obowiązku uiszczenia opłaty za usługi wodne. Jeżeli reklamacja zostanie uznana, to otrzymasz informację o wysokości naliczonej opłaty za usługi wodne. W jednym okresie rozliczeniowym przysługuje prawo do złożenia wyłącznie jednej reklamacji na informację o wysokości opłaty za usługi wodne.
Jeżeli nie uiścisz w terminie opłaty za usługi wodne, to otrzymasz decyzję z obowiązkiem jej uiszczenia w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Przysługuje Ci prawo do zaskarżenia decyzji z obowiązkiem uiszczenia opłaty za usługi wodne, co jednak nie wstrzymuje jej wykonania.
Opłata stała naliczana jest wprawdzie rocznie, lecz uiszczać ją należy kwartalnie, do końca miesiąca po każdym kwartale. Natomiast opłaty zmiennej i za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej należy dokonać w przeciągu 14 dni od otrzymania informacji o wysokości oraz sposobie naliczenia opłaty.
Opłaty za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej należy wnosić na rachunek bankowy właściwego urzędu gminy czy miasta. Natomiast pozostałe opłaty za usługi wodne wnosi się na rachunek bankowy PGW WP.
Szczegółowe zasady ustalania wysokości opłat za usługi wodne określone są w art. 268-305 ustawy - Prawo wodne. Ponadto do ustalania opłat podwyższonych za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi stosuje się rozporządzenie.
Wysokość opłat ustala się wg stawek obowiązujących w okresie, w którym miało miejsce korzystanie z usług wodnych czy szczególne korzystanie z wód:
Nowością w obowiązującym rozporządzeniu w sprawie jednostkowych stawek opłat za usługi wodne są dodane:
Umów darmową prezentację aplikacji Zarządzanie gospodarką wodno-ściekową!
Na podstawie ustawy - Prawo wodne, od 2018 r. opłaty podwyższone są oddzielnym rodzajem opłat, które należy wnieść na rachunek bankowy PGW WP. W latach 2018-2023 kwartalne opłaty podwyższone (analogicznie, jak wcześniej wg ustawy POŚ) były naliczane przez PGW WP w przypadku poboru wód podziemnych czy powierzchniowych oraz w przypadku wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego albo zintegrowanego. O wysokości opłat podwyższonych PGW WP przekazywały podmiotowi informację i trzeba było je wnieść niezależnie od opłaty zmiennej za usługi wodne. Natomiast od 2024 r. w takim przypadku, a także w przypadku odprowadzania wód opadowych i roztopowych bez wymaganej zgody wodnoprawnej, grozi administracyjna kara pieniężna wymierzona decyzją przez PGW WP.
Ponadto roczna opłata podwyższona jest ustalana, w drodze decyzji, przez właściwy organ Inspekcji Ochrony Środowiska w przypadku przekroczeń warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym albo zintegrowanym. Wnosi się ją niezależnie od opłaty za usługi wodne. Przed 2018 r., wg ustawy POŚ, w takim przypadku wojewódzki inspektor ochrony środowiska nakładał, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną.
Choć wysokość opłaty za usługi wodne wyliczają organy, to Twoje przedsiębiorstwo może złożyć reklamację, jeżeli nie zgadza się z jej wysokością. W tym celu pomocne przy obliczaniu wysokości opłat za usługi wodne może być specjalistyczne oprogramowanie. Aplikacja Zarządzanie gospodarką wodno-ściekową służy do archiwizowania danych dotyczących bilansów wodno-ściekowych podmiotu i na tej podstawie generowania stosownych raportów oraz sprawozdań związanych z usługami wodnymi. Zastosowanie tej aplikacji usprawnia weryfikację stopnia wykorzystania przyznanych limitów w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, a tym samym umożliwia uniknięcie opłaty podwyższonej w przypadku ich przekroczeń. Aplikacja ta umożliwia również otrzymanie bieżącej informacji na temat wysokości opłat stałych i zmiennych za usługi wodne.