Wytyczne techniczne dotyczące weryfikacji wpływu inwestycji na klimat

Na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 z dnia 24 marca 2021 r. ustanawiającego Program InvestEU i zmieniającego rozporządzenie (UE) 2015/1017 powstały wytyczne Komisji Europejskiej (KE) dotyczące weryfikacji pod względem wpływu na klimat (z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju) infrastrukturalnych inwestycji finansowanych przez Unię Europejską w latach 2021-2027. Weryfikacja ta ma łagodzić zmianę klimatu i przystosowywanie do niej projektów infrastrukturalnych.

Weryfikacja inwestycji pod względem wpływu na klimat powinna być od samego początku włączona do:

• zarządzania cyklem projektu infrastrukturalnego;
• procesu oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć;
• strategicznej oceny oddziaływania na środowisko planów i programów.

Infrastruktura, dla której należy przeprowadzić weryfikację pod względem wpływu na klimat:

• budynki, od domów prywatnych po szkoły czy obiekty przemysłowe, które stanowią najbardziej powszechny rodzaj infrastruktury i podstawę osiedli ludzkich;
• elementy infrastruktury oparte na zasobach przyrody, takie jak zielone dachy, ściany i przestrzenie oraz systemy odwadniania;
• infrastruktura sieciowa, kluczowa dla funkcjonowania współczesnej gospodarki oraz społeczeństwa, w szczególności infrastruktura energetyczna (np. sieci energetyczne, elektrownie, rurociągi), transport (środki trwałe, takie jak drogi, kolej, porty, porty lotnicze czy infrastruktura transportowa śródlądowych dróg wodnych), technologie informacyjno-komunikacyjne (np. sieci telefonii komórkowej, przewody transmisji danych, centra danych) i infrastruktura wodna (np. rurociągi wodne, rezerwuary, stacje uzdatniania wody);
• systemy gospodarowania odpadami wygenerowanymi przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe (punkty skupu, sortownie oraz zakłady recyklingu, spalarnie i składowiska odpadów);
• inne rzeczowe aktywa trwałe z szerszych obszarów polityki, w tym komunikacji, służb ratunkowych, energetyki, finansów, żywności, sektora rządowego, opieki zdrowotnej, kształcenia i szkolenia, badań, ochrony ludności, transportu oraz gospodarki odpadami, gospodarki wodnej;
• inne kwalifikujące się rodzaje infrastruktury uwzględnione w przepisach dotyczących konkretnych funduszy.

Weryfikacja inwestycji infrastrukturalnych pod względem wpływu na klimat obejmuje:

• 2 filary:
  • neutralność (łagodzenie),
  • odporność (przystosowanie);
• 2 etapy:
  • preselekcja,
  • szczegółowa analiza.

Szczegółowa analiza zależy od wyniku etapu preselekcji, co pozwoli zmniejszyć obciążenia administracyjne.

Źródło: "Wytyczne techniczne dotyczące weryfikacji infrastruktury pod względem wpływu na klimat w latach 2021-2027"

Neutralność klimatyczna - łagodzenie zmiany klimatu

Etap 1 - preselekcja (łagodzenie)

W etapie 1 weryfikacji inwestycji w zakresie neutralności klimatycznej należy porównać projekt infrastrukturalny z wykazem dotyczącym preselekcji dla śladu węglowego:

• jeżeli projekt nie wymaga oceny śladu węglowego, to należy podsumować analizę w oświadczeniu z preselekcji;
• jeżeli projekt wymaga oceny śladu węglowego, to należy przeprowadzić szczegółową analizę.

Etap 2 - szczegółowa analiza (łagodzenie)

W etapie 2 weryfikacji inwestycji w zakresie neutralności klimatycznej należy określić ilość emisji gazów cieplarnianych (GHG) w typowym roku eksploatacji przy użyciu metodyki obliczania śladu węglowego i porównać wyniki z progami określonymi dla tej metodyki:

• bezwzględne emisje przekraczające poziom 20 tys. ton ekwiwalentu dwutlenku węgla rocznie (wartość dodatnia lub ujemna);
• względne emisje przekraczające poziom 20 tys. ton ekwiwalentu dwutlenku węgla rocznie (wartość dodatnia lub ujemna).

Jeżeli emisje GHG przekraczają którykolwiek z progów metodyki obliczania śladu węglowego, należy:

• oszacować wartość pieniężną emisji gazów cieplarnianych przy użyciu kalkulacyjnego kosztu emisji oraz uwzględnić zasadę "efektywność energetyczna przede wszystkim" w koncepcji projektu infrastrukturalnego, analizie wariantów i analizie kosztów i korzyści;
• zweryfikować zgodność projektu z rozwiązaniami umożliwiającymi osiągnięcie celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych na 2030 r. i 2050 r., a dla elementów infrastruktury, które będą eksploatowane po 2050 r., należy sprawdzić zgodność projektu pod względem eksploatacji, utrzymania oraz docelowej likwidacji, zgodnie z warunkami neutralności klimatycznej.

Należy zgromadzić dokumentację i sporządzić podsumowanie analizy w oświadczeniu z weryfikacji inwestycji infrastrukturalnej w zakresie neutralności klimatycznej.

Odporność na zmianę klimatu - przystosowanie się do zmiany klimatu

Etap 1 - preselekcja (przystosowanie)

W etapie 1 weryfikacji inwestycji w zakresie odporności na zmianę klimatu należy przeanalizować wrażliwość i narażenie oraz ocenić podatność na zagrożenia zgodnie z wytycznymi KE:

• jeżeli nie istnieje żadne poważne ryzyko zmiany klimatu uzasadniające prowadzenie dalszej analizy, to należy zgromadzić dokumentację i podsumować analizę w oświadczeniu preselekcji;
• jeżeli istnieje poważne ryzyko zmiany klimatu uzasadniające dalszą analizę, to należy przeprowadzić szczegółową analizę.

Etap 2 - szczegółowa analiza (przystosowanie)

W tym etapie 2 weryfikacji inwestycji w zakresie odporności na zmianę klimatu należy:

• dokonać oceny ryzyka zmiany klimatu, w tym analizę prawdopodobieństwa i oddziaływania zgodnie wytycznymi Komisji Europejskiej;
• wyeliminować znaczne ryzyko zmiany klimatu przez określenie, oszacowanie, zaplanowanie oraz wdrożenie istotnych i odpowiednich działań w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu;
• ocenić zakres i potrzebę regularnego monitorowania oraz prowadzenia działań następczych, np. w odniesieniu do kluczowych założeń dotyczących przyszłej zmiany klimatu;
• zweryfikować zgodność z unijnymi, krajowymi, regionalnymi, a nawet z lokalnymi strategiami oraz planami dotyczącymi przystosowania się do zmiany klimatu, a także innymi, istotnymi dokumentami strategicznymi oraz dokumentami planowania.

Należy gromadzić dokumentację i sporządzić podsumowanie szczegółowej analizy w oświadczeniu z weryfikacji inwestycji infrastrukturalnej w zakresie odporności na zmianę klimatu. Zgromadzone materiały należy połączyć w skonsolidowaną dokumentację dotyczącą weryfikacji inwestycji infrastrukturalnej pod względem wpływu na klimat. W większości przypadków dokumentacja ta będzie stanowiła istotną część uzasadnienia dla decyzji inwestycyjnych, może również zadecydować o kwalifikowalności projektu infrastrukturalnego do finansowania.

Obliczanie śladu węglowego

Pomocne przy obliczaniu śladu węglowego może być skorzystanie ze wsparcia specjalistycznych firm. Możemy pomóc Ci obliczyć ślad węglowy organizacji w zakresie 1, 2 i 3, zgodnie z metodyką GHG Protocol. Dodatkowo wskażemy, który fragment łańcucha wartości ma największy potencjał do redukcji śladu węglowego, a także udzielimy wsparcia w przygotowaniu informacji o bezpośrednich i pośrednich emisjach gazów cieplarnianych na potrzeby niefinansowego raportowania ESG, zgodnie z wytycznymi dyrektywy CSRD.

Zobacz również: