W dniu 11 stycznia 2018 r. została uchwalona ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która obowiązuje od 22 lutego 2018 r. z wyjątkami.
W naszym przekonaniu ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych posiada bardzo odważne oraz ambitne założenia. Czy w zakładanych w przepisach terminach uda się zrealizować wszystkie plany? Skutkiem wprowadzonych regulacji powinno być ograniczenie emisji szkodliwych substancji pochodzących z transportu drogowego, a także rozwój rynku pojazdów niskoemisyjnych, napędzanych energią elektryczną, sprężonym gazem ziemnym (CNG) lub skroplonym gazem ziemnym (LNG), w tym pochodzącym z biometanu.
Najważniejsze regulacje prawne, wprowadzone ustawą o elektromobilności i paliwach alternatywnych:
Przedmiotowa ustawa nawiązuje do rządowej Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, nie jest jednak tylko dobrowolną inicjatywą czy deklaracją rządu, ale również transpozycją dyrektywy 2014/94/UE w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Ponadto ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych wprowadza regulacje przyczyniające się do realizacji pakietu Unii Europejskiej (UE) "Fit for 55", którego jednym z celów jest redukcja emisji dwutlenku węgla z samochodów osobowych oraz lekkich pojazdów użytkowych. Redukcja ta wg rozporządzenia (UE) 2019/631 od 2035 r. ma wynieść 100%, co oznacza, że w krajach UE nie będzie można sprzedawać takich nowych aut z silnikami spalinowymi.
Natomiast ciekawostką ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest zapis, iż nowo projektowane budynki użyteczności publicznej oraz mieszkalne budynki wielorodzinne, przede wszystkim w dużych miastach, wyposażone w wewnętrzne i zewnętrzne punkty postojowe, powinny mieć także zapewnioną moc przyłączeniową, pozwalającą wyposażyć te stanowiska w punkty ładowania pojazdów elektrycznych o mocy nie mniejszej niż 3,7 kW.
Istotnym elementem ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest możliwość tworzenia SCT. Przepis ten oznacza, że na obszarze gminy można ustanowić strefę obejmującą drogi zarządzane przez gminę, do której zakazany zostanie wjazd pojazdów innych niż elektryczne i napędzane wodorem oraz gazem ziemnym (oznaczone odpowiednią nalepką).
Od 1 stycznia 2024 r. identyfikacja tych pojazdów może się odbywać za pomocą pozyskiwanych z centralnej ewidencji pojazdów danych, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie zakresu danych udostępnianych w postaci elektronicznej z centralnej ewidencji pojazdów. W uchwale o utworzeniu strefy czystego transportu musi być podany sposób kontroli pojazdów (nalepki lub centralna ewidencja pojazdów).
Ponadto ustawowo zwolnione z zakazu wjazdu do SCT są autobusy zeroemisyjne, autobusy szkolne, specjalistyczne środki transportu sanitarnego, pojazdy posiadające odpowiednie oznaczenie, którymi poruszają się osoby niepełnosprawne, pojazdy policji itd. (wymienione w ustawie). Pojazdy napędzane innymi silnikami spalinowymi oraz inne niż ustawowo zwolnione z zakazu wjazdu do strefy czystego transportu będą miały zakaz wjazdu do SCT, jeżeli rada gminy nie uchwali dodatkowych wyłączeń podmiotowych czy przedmiotowych od tego zakazu. Rada gminy w uchwale o ustanowieniu strefy czystego transportu może dopuścić wjazd do SCT pojazdów niezwolnionych z zakazu wjazdu, ale tylko za opłatą, w godzinach 09:00-17:00 i w okresie nie dłuższym niż 3 lata od dnia jej ustanowienia.
Miejmy nadzieję, że samorządy znajdą skuteczne rozwiązania pozwalające na zarządzanie planowanymi strefami czystego transportu. Istotniejszym problemem, z punktu widzenia mieszkańców, może być efektywność ekologiczna wprowadzanych SCT, mianowicie w jakim stopniu przyczynią się one do poprawy jakości powietrza w miastach?
Pojazdy uprawnione do wjazdu do stref czystego transportu muszą być oznaczone nalepką umieszczaną w lewym, dolnym rogu przedniej szyby pojazdu. Nalepki te wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta (za maksymalną opłatą 5 zł), a wzór określony jest w rozporządzeniu w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do strefy czystego transportu:
Oznaczenie pojazdu nalepką dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do SCT nie jest wymagane, jeżeli:
Zachowują ważność dotychczasowe nalepki do oznaczania pojazdów napędzanych wodorem:
oraz pojazdów elektrycznych:
Z badań prowadzonych na świecie, m.in. przez Atmoterm, wynika, że SCT mają niezwykle istotny wpływ na redukcję stężenia tlenków azotu w powietrzu – szkodliwej substancji, emitowanej m.in. z silników spalinowych. Tlenki azotu są poważnym problemem największych polskich miast i aglomeracji. Utworzenie w nich SCT mogłoby się znacząco przyczynić do poprawy jakości powietrza.
W przypadku zanieczyszczeń pyłowych, szczególnie pyłów najdrobniejszych (PM10 i PM2,5), a przy tym najbardziej szkodliwych dla zdrowia, wprowadzenie strefy czystego transportu nie wpłynie istotnie na ograniczenie emisji tych zanieczyszczeń, z uwagi na występowanie, obok emisji spalinowej, również emisji pozaspalinowej (ze ścierania się opon, hamulców oraz nawierzchni), co potwierdzają wyniki ekspertyzy "Analiza możliwości ustanowienia w Polsce stref ograniczonej emisji z transportu", wykonanej w 2017 r. przez Atmoterm na zlecenie Ministerstwa Środowiska, chyba że uwzględnimy fakt zmniejszenia się natężenia ruchu w SCT.
Możliwość utworzenia SCT oraz promocja niskoemisyjnych środków transportu dają kolejne, w naszym przekonaniu, skuteczne instrumenty w ręce samorządów, pozwalające na poprawę jakości powietrza w miastach. Nie tylko od samorządów, ale także od nas wszystkich zależy, czy zostaną one efektywnie wykorzystane.
W celu ułatwienia samorządom tworzenia SCT została zawiązana Koalicja Miast na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu. Natomiast Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych wspólnie z Unią Metropolii Polskich przygotowało raport będący zbiorem najlepszych praktyk w zakresie ustanawiania SCT.
W nadążaniu za zmieniającymi się przepisami dotyczącymi elektromobilności pomocne może być specjalistyczne oprogramowanie. Serwis prawny Atmowiedza zawiera aktualne informacje z zakresu ochrony środowiska usprawniając terminową realizację obowiązków środowiskowych oraz planowanie z odpowiednim wyprzedzeniem zmian organizacyjnych lub inwestycyjnych.
Wysłuchaj również: