Taksonomia UE – przewodnik po zrównoważonym finansowaniu

W obliczu globalnych wyzwań klimatycznych Unia Europejska wprowadziła taksonomię, czyli Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Jest to system klasyfikacji, który określa, jakie działalności gospodarcze można uznać za zrównoważone środowiskowo.

Opiera się ona na solidnych podstawach naukowych i jest częścią międzynarodowej oraz unijnej agendy politycznej, takiej jak Europejski Zielony Ład czy Porozumienie Paryskie. Taksonomia jest również powiązana z politykami UE dotyczącymi ujawniania informacji niefinansowych, w tym dyrektywą dotyczącą sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) oraz dyrektywą ją zastępującą, dotyczącą sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD).

Czym jest taksonomia UE?

Taksonomia UE jest swego rodzaju narzędziem, które pomaga przedsiębiorstwom i inwestorom podejmować zrównoważone decyzje inwestycyjne.

Taksonomia UE ma za zadanie osiągnięcie celów, takich jak:

• zwiększenie nakładów na projekty wnoszące istotny wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych;
• ochrona inwestorów przed „greenwashingiem”;
• wsparcie przedsiębiorców w planowaniu i finansowaniu ich zielonej transformacji;
• harmonizacja elementów identyfikowanych przez inwestorów jako „zielone”;
• przekierowanie inwestycji tam, gdzie są one najbardziej potrzebne, by spełnić ambicje klimatyczne i środowiskowe UE.

 Wymagania taksonomii

Działalność gospodarcza może zostać uznana za zgodną z Taksonomią UE, jeśli spełnia następujące kryteria:

1. Wnosi istotny wkład w jeden z sześciu celów środowiskowych, tj.: łagodzenie zmian klimatu, adaptacja do zmian klimatu, zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobieganie zanieczyszczeniom oraz ochrona bioróżnorodności.
2. Nie czyni poważnych szkód innym celom środowiskowym – oznacza to, że działalność nie może negatywnie wpływać na inne obszary środowiska.
3. Jest zgodna z minimalnymi gwarancjami dotyczącymi praw człowieka, standardów pracy oraz zasad odpowiedzialności społecznej.
4. Spełnia techniczne kryteria kwalifikacji, które definiują konkretne wymagania dla poszczególnych sektorów i rodzajów działalności.

Techniczne kryteria kwalifikacji

W pierwszej kolejności przyjęto przepisy dotyczące technicznych kryteriów kwalifikacji, które określają, kiedy działalność gospodarcza może być uznana za mającą istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu lub adaptację do zmian klimatu, czyli dwóch pierwszych celów środowiskowych ujętych w ramach Taksonomii UE.

Dotyczy to różnych rodzajów działalności, takich jak:

• leśnictwo, m.in. zalesianie, rekultywacja i przywracanie lasów, ponowne zalesianie, gospodarka leśna, ochrona lasów;
• działalność w zakresie ochrony i odbudowy środowiska, w tym rekultywacja terenów podmokłych;
• przetwórstwo przemysłowe, m.in. produkcja technologii niskoemisyjnych, cementu, żelaza, stali, aluminium, wodoru, podstawowej chemii organicznej i nieorganicznej, nawozów, związków azotowych, tworzyw sztucznych, komponentów samochodowych czy składników taboru kolejowego;
• energetyka – w tym m.in. zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i klimatyzację, produkcja energii z różnych form źródeł odnawialnych, kogeneracja, przesył, dystrybucja oraz magazynowanie różnych rodzajów energii;
• dostawa wody i gospodarowanie ściekami oraz odpadami, m.in. pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody, oczyszczanie ścieków, fermentacja osadów ściekowych, zbieranie, transport oraz segregacja odpadów, fermentacja i kompostowanie bioodpadów, odzysk oraz recykling odpadów, wychwytywanie i wykorzystywanie gazów składowiskowych lub wychwytywanie oraz transport dwutlenku węgla;
• transport i magazynowanie, m.in. kolejowy transport pasażerski oraz towarowy, transport publiczny, infrastruktura dla transportu niskoemisyjnego, pojazdy osobowe i użytkowe, transport drogowy towarów, śródlądowy transport wodny pasażerski oraz towarowy, transport lotniczy;
• technologie informacyjne i komunikacyjne, m.in. przetwarzanie danych, hosting oraz powiązane działania, rozwiązania w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych oparte na danych;
• budownictwo i nieruchomości, m.in. nowe obiekty budowlane, renowacje budynków czy obsługa rynku nieruchomości;
• działalność finansowa i ubezpieczeniowa, tj. ubezpieczenia inne niż na życie;
• działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, np. projektowanie oraz techniczne doradztwo dotyczące adaptacji do zmian klimatu.

Następnie, w 2023 roku, opublikowano kryteria kwalifikacji dla pozostałych, czterech, celów środowiskowych, uwzględniające poniższe rodzaje działalności:

Ochrona zasobów wodnych i morskich:

• produkcja, instalacja, technologie ograniczające wycieki w systemach zaopatrzenia w wodę;
• dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz remediacja, w tym oczyszczanie ścieków komunalnych, miejskie systemy odwaniania;
• zarządzanie ryzykiem zw. z klęskami żywiołowymi, oparte o zasoby przyrody zapobiegające ryzyku powodzi i suszy;
• informacja i komunikacja – dostarczanie rozwiązań IT na potrzeby ograniczania wycieków.

Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym:

• produkcja opakowań z tworzyw sztucznych, sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
• dostawa wody i gospodarowanie ściekami oraz odpadami – m.in. odzysk fosforu ze ścieków, produkcja alternatywnych zasobów wodnych do celów innych niż spożycie przez ludzi, zbieranie i transport odpadów, przetwarzanie odpadów niebezpiecznych, odzysk, usuwanie zanieczyszczeń i demontaż produktów wycofanych z eksploatacji;
• budownictwo – w tym m.in. budowa nowych budynków, renowacja istniejących, rozbiórki i burzenie, utrzymanie dróg i autostrad, zastosowanie betonu w inżynierii lądowej;
• informacja i komunikacja – dostarczanie rozwiązań IT opartych na danych;
• usługi – naprawa, modernizacja i regeneracja produktów, sprzedaż części zamiennych, przygotowanie do ponownego użycia, sprzedaż towarów używanych, produkt jako usługa.

Zapobieganie zanieczyszczeniom:

• produkcja farmaceutycznych składników czynnych lub substancji czynnych, produkcja leków;
• dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami – m.in. zbieranie i transport odpadów niebezpiecznych, przetwarzanie odpadów niebezpiecznych, remediacja składowisk odpadów niezgodnych z przepisami, remediacja zanieczyszczonych terenów.

Ochrona bioróżnorodności:

• ochrona i odbudowa siedlisk, ekosystemów i gatunków;
• działalność związana z zakwaterowaniem – hotele, domy wakacyjne, pola namiotowe i inne obiekty noclegowe.

Harmonogram raportowania

• w 2022 r. (podając dane za 2021 r.) raportowanie zaczęły przedsiębiorstwa objęte zakresem NFRD, rozpoczęły one raportowanie udziału procentowego swojej działalności (lub udziału procentowego ich ekspozycji wobec działalności) uznanej za kwalifikującą się do Taksonomii UE, w porównaniu do działalności niekwalifikującej się (tj. nieujętej w taksonomii);
• w roku 2023 (podając dane za 2022 r.), przedsiębiorstwa niefinansowe objęte zakresem NFRD były zobowiązane do raportowania, które rodzaje ich działalności zostały uznane za zgodne z celami klimatycznymi Taksonomii UE;
• w roku 2024 (podając dane za 2023 r.), duże instytucje finansowe raportowały działalności związane z celami klimatycznymi za wyjątkiem portfeli handlowych oraz opłat i prowizji od działalności niefinansowej instytucji kredytowych (banków) – przełożone na rok 2026;
• w roku 2026 (podając dane za 2025 r.), po zakończeniu okresu przejściowego, instytucje kredytowe (banki) będą również zobowiązane do raportowania zgodności swych portfeli handlowych oraz opłat i prowizji od działalności niefinansowej;
• w roku 2026 (podając dane za 2025 r.) duże przedsiębiorstwa wskazane w CSRD zostaną po raz pierwszy objęte obowiązkiem sprawozdawczym
• w roku 2027 (za 2026 r.) MŚP notowane na giełdzie po raz pierwszy zostaną objęte obowiązkiem raportowania. Mogą jednak podjąć decyzję o niestosowaniu wymogów sprawozdawczych przez kolejne dwa lata.

Taksonomia a Omnibus

W kontekście Taksonomii UE, przewiduje m.in. uproszczenie i zmniejszenie obowiązków sprawozdawczych. Celem tych zmian jest zwiększenie efektywności i dostępności systemu, przy jednoczesnym zachowaniu kluczowych celów klimatycznych i środowiskowych.

Krok w kierunku zrównoważonego rozwoju

Taksonomia UE to kluczowy system klasyfikacji, który wspiera przejście na gospodarkę niskoemisyjną i zrównoważony rozwój. Dzięki jasnym kryteriom kwalifikacji, umożliwia identyfikację działalności zrównoważonych i pomaga inwestorom oraz firmom podejmować świadome decyzje finansowe. To narzędzie nie tylko regulacyjne, ale też strategiczne, które kształtuje przyszłość europejskiej gospodarki.

Nagranie webinaru: Raportowanie ESG w polskim prawie

Zachęcamy do obejrzenia nagrania webinaru o raportowaniu zrównoważonego rozwoju zgodnie z polskimi przepisami.

Zobacz nagranie