System Elektronicznego Nadzoru Transportu (SENT) to państwowy odpowiednik systemu monitoringu pojazdów (e-Toll), który powstał, by nadzorować obrót paliwami opałowymi oraz przewóz tzw. "towarów wrażliwych", czyli m.in. alkoholu, papierosów, leków, substancji zagrażających środowisku. System Elektronicznego Nadzoru Transportu jest integralną częścią większej informatycznej struktury – PUESC. Każdy przewoźnik lub firma związana z przewozem towarów wrażliwych czy obrotem paliwami opałowymi ma ustawowy obowiązek zgłoszenia się i zarejestrowania w SENT.
Monitorowanie przez Krajową Administrację Skarbową drogowego i kolejowego przewozu towarów wrażliwych oraz obrotu paliwami opałowymi odbywa się z wykorzystaniem Systemu Elektronicznego Nadzoru Transportu.
W SENT monitorowany jest przewóz towarów wrażliwych (w niektórych przypadkach powyżej określonej masy brutto lub objętości przesyłki):
Jako towary wrażliwe, Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu są też objęte, w określonych przypadkach, towary będące jednocześnie odpadami w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
W SENT monitorowany jest obrót paliwami opałowymi (bez względu na ich ilość w przesyłce):
Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu zostały objęte paliwa opałowe wymienione w ustawie o podatku akcyzowym w art. 89 ust. 1 pkt 9 (olej napędowy przeznaczony do celów opałowych), 10 (olej opałowy) i 15 lit. a (pozostałe – oprócz gazu). Systemem tym nie są objęte paliwa opałowe zwolnione od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie.
Na platformie PUESC zamieszczony został wykaz towarów (towary wrażliwe oraz opały) objętych Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu.
Od 1 stycznia 2025 r. obowiązek zgłoszenia w SENT został poszerzony o podmioty z innych państw członkowskich Unii Europejskiej (UE), czyli z Konfederacji Szwajcarskiej czy państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Podmioty z wymienionych państw mają obowiązek przesłać zgłoszenie przewozu w Systemie Elektronicznego Nadzoru Transportu w przypadku wykonywania na terytorium Polski międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy do lub z państwa trzeciego (czyli państwa spoza UE), na które wymagane jest stosowne zezwolenie. Przesłanie zgłoszenia przewozu w SENT jest wymagane również w przypadku, gdy międzynarodowa umowa określa zwolnienie z obowiązku posiadania takiego zezwolenia.
Zgłoszenie przewozu w Systemie Elektronicznego Nadzoru Transportu nie jest wymagane od przewoźników z UE, Konfederacji Szwajcarskiej czy EFTA, jeżeli wykonują oni przewóz drogowy, w tym przewóz kabotażowy, na podstawie przepisów rozporządzenia nr 1072/2009 dotyczącego wspólnych zasad dostępu do międzynarodowych przewozów drogowych.
Stosownie do art. 28b ust. 1 i 2 ustawy o transporcie drogowym, w przypadku gdy do wykonywania przewozu drogowego rzeczy, o którym mowa w:
jest wymagane zezwolenie albo wielokrotne zagraniczne zezwolenie wydane przez Międzynarodowe Forum Transportu (zezwolenie EKMT). Jest ono wymagane także w przypadku, gdy przepisy wiążące Rzeczpospolitą Polską, a wynikające z umów międzynarodowych w zakresie przewozu drogowego, zwalniają z obowiązku posiadania tych zezwoleń.
W przypadku przewozu kabotażowego rzeczy, gdy wymagane jest zezwolenie na kabotaż, zagraniczny podmiot wykonujący taki przewóz jest obowiązany przesłać do rejestru SENT zgłoszenie takiego przewozu. Musi on uzyskać dla tego zgłoszenia numer referencyjny przed rozpoczęciem przewozu kabotażowego rzeczy na terytorium Polski.
System Elektronicznego Nadzoru Transportu obejmuje towary wymienione w art. 3 ust. 2 pkt 1-3a ustawy z dnia 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (ustawa SENT) oraz w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 3 ust. 11 tej ustawy. Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 kwietnia 2022 r. w sprawie towarów, których przewóz jest objęty systemem monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi. Rozporządzenie to było już kilka razy zmieniane.
Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu objęte są też organiczne złożone rozpuszczalniki oraz rozcieńczalniki klasyfikowane wcześniej do pozycji CN 2710 jako preparaty zawierające 70% masy czy więcej olejów ropy naftowej. Obecnie, wg rozporządzenia Komisji (UE) 2020/725, należy je klasyfikować do pozycji CN 3814 (organiczne złożone rozpuszczalniki oraz rozcieńczalniki, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone; gotowe zmywacze farb i lakierów) w przypadku, gdy produkt przedstawiany jest do stosowania jako organiczny złożony rozpuszczalnik do rozpuszczania farb, lakierów oraz mas uszczelniających. Wyroby objęte pozycją CN 3814, zgodnie z ustawą o podatku akcyzowym, nie są objęte procedurą zawieszenia akcyzy. Traktowane są jako wyroby energetyczne niewymagające akcyzy jedynie w przypadku ich przeznaczenia do użycia, oferowania na sprzedaż bądź użycia jako paliwa silnikowe lub jako dodatki czy domieszki do paliw silnikowych.
Objęcie przewozu odpadów Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu nie zwalnia z obowiązków określonych w innych przepisach, m.in. o odpadach, o transporcie towarów niebezpiecznych, o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów. Od 18 kwietnia 2017 r. wśród towarów wrażliwych objętych Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu znajdują się oleje odpadowe (pozycja CN 2710).
Ponadto, w celu ograniczenia nielegalnego przywozu do kraju odpadów, od 22 lutego 2022 r. Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu objęty jest przywóz oraz tranzyt przez terytorium Polski odpadów, których przemieszczanie podlega przepisom rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów, bez względu na ich ilość w przesyłce.
Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu nie są objęte odpady przeznaczone do odzysku w ilości do 20 kg w przesyłce w przypadku:
Towary jako ww. odpady objęte procedurą celną tranzytu nie podlegają obowiązkowi monitorowania w SENT.
Od 12 stycznia 2024 r. Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu objęty jest również przewóz rozpoczynający się w Polsce niektórych odpadów niebezpiecznych, w przypadku których masa brutto przesyłki jest równa lub przekracza 1000 kg bądź jej objętość jest równa czy przekracza 1000 l.
Towarami wrażliwymi jest 11 rodzajów odpadów z grupy 8 katalogu odpadów, oznaczonych kodem:
Towary jako ww. odpady objęte procedurą celną tranzytu nie podlegają obowiązkowi monitorowania w SENT.
Objęcie odpadów Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu wynikało m.in. ze zidentyfikowanych sposobów dokonywania nadużyć podatkowych w zakresie obrotu odpadami. Natomiast ustawa o podatku od towarów i usług stanowi, że za towar można uznać rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii. To sprawia, że w świetle ustawy o VAT odpad będąc towarem stanowi przedmiot obrotu.
W związku z powyższym wszelkie zdarzenia gospodarcze związane z obrotem odpadami (zbycie, nabycie oraz transport) podlegają obowiązkowemu opodatkowaniu stawką zależną od Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Wyjątkiem od opodatkowania VAT jest przekazanie odpadów do zagospodarowania przez ich wytwórcę, gdzie nie zachodzi czynność opodatkowana VAT.
Objęcie Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu przewozu określonych towarów, w tym odpadów, wiąże się z dodatkowymi obowiązkami, nie tylko związanymi z raportowaniem. Środek transportu musi być wyposażony w lokalizator, tj. urządzenie służące do monitorowania trasy przewozu towaru wrażliwego. Dane geolokalizacyjne środka transportu muszą być przekazywane z lokalizatora do zewnętrznego systemu lokalizacji, tj. systemu używanego przez przewoźnika gromadzącego te dane. Obowiązek ten jest dodatkowym obciążeniem dla podmiotów gospodarczych transportujących towary na terenie kraju.
Ponadto, w przypadku przewozu towarów będących odpadami środek transportu musi być oznaczony tablicą z napisem "ODPADY" (na terenie Polski) albo literą "A" (poza krajem), zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 7 października 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla transportu odpadów.
W przypadku niewypełnienia obowiązków przez podmioty objęte Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu nałożona zostanie kara pieniężna czy grzywna określona w ustawie SENT, której wymiar będzie miał charakter dyscyplinujący i prewencyjny. W razie nieprawidłowości ustawa SENT przewiduje zatrzymanie towaru albo środka transportu wraz z towarem lub jego usunięcie w najbliższym wyznaczonym miejscu, za co pobierana jest opłata.
Dane dotyczące ilości, masy czy objętości towaru uważa się za prawidłowe, jeżeli stwierdzone rozbieżności w stosunku do ilości, masy lub objętości towaru wskazanego w zgłoszeniu wynoszą nie więcej niż 10%.
W związku z pojawieniem się dużej ilości ukraińskich produktów rolnych na obszarze Unii Europejskiej, Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu zostały objęte niektóre produkty rolne. Lista tych towarów wrażliwych wymieniona została w § 1 pkt 9 rozporządzenia z dnia 25 kwietnia 2022 r. wydanego na podstawie art. 3 ust. 11 ustawy SENT, z tym że:
Do przewozów ww. produktów rolnych rozpoczętych i niezakończonych przed wejściem w życie rozporządzenia zmieniającego stosuje się przepisy dotychczasowe.
Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu nie są objęte ww. produkty rolne w przypadkach określonych w § 2 ust. 9 rozporządzenia z dnia 25 kwietnia 2022 r.