Głównym zadaniem oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) jest zbadanie, jak planowane przedsięwzięcie (dotyczące nowych obiektów lub rozbudowy, przebudowy czy montażu istniejących) będzie wpływać na poszczególne komponenty środowiska (powietrze, woda, gleba), lub na formy ochrony przyrody, a także ustalenie sposobów zapobiegania, ograniczania bądź minimalizowania skutków jego realizacji. Ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadza właściwy organ w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DoŚU).
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadzana jest na podstawie działu V z uwzględnieniem działu III ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa ocenowa).
Jeżeli zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, planowane przedsięwzięcie kwalifikuje się do:
- mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - to zawsze wymagane jest przeprowadzenie OOŚ i do wniosku o DOŚU należy dołączyć raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (ROŚ) w pełnym zakresie;
- mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko - to przeprowadzenie OOŚ oraz sporządzenie ROŚ wymagane jest, gdy:
- taki obowiązek został stwierdzony w postanowieniu organu właściwego do wydania DoŚU, po analizie karty informacyjnej przedsięwzięcia oraz kryteriów, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy ocenowej (w postanowieniu określa się zakres ROŚ),
- o przeprowadzenie OOŚ wystąpi podmiot planujący podjęcie realizacji przedsięwzięcia lokalizowanego na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, tj. na obszarach parków krajobrazowych oraz obszarach chronionego krajobrazu.
Ponowna ocena oddziaływania na środowisko jest przeprowadzana, gdy:
- jest nakazana w DoŚU;
- podmiot planujący przedsięwzięcie wnioskuje o ponowną OOŚ na etapie wydawania niektórych decyzji, m.in. pozwolenia budowlanego.
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 jest wymagana w przypadku realizacji innego przedsięwzięcia niż wymienione powyżej, jeżeli:
- przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony;
- taki obowiązek został stwierdzony w postanowieniu regionalnego dyrektora ochrony środowiska (RDOŚ) na podstawie art. 97 ust. 1 ustawy ocenowej (w postanowieniu określa się zakres ROŚ).
Zgodnie z art. 3 ustawy ocenowej, prowadzone przez właściwy organ:
- postępowanie w sprawie OOŚ planowanego przedsięwzięcia obejmuje w szczególności:
- weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko,
- uzyskanie, wymaganych ustawą, uzgodnień i opinii właściwego organu, takiego jak: RDOŚ, Państwowa Inspekcja Sanitarna, organ wydający pozwolenie zintegrowane (w przypadku przedsięwzięcia kwalifikowanego jako instalacja IPPC), dyrektor urzędu morskiego (w przypadku przedsięwzięcia realizowanego na obszarze morskim), a także od 2018 r. organ właściwy do wydania oceny wodnoprawnej,
- zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu (konsultacje społeczne trwają 30 dni);
- postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 to jest OOŚ ograniczona do badania oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000.
Co właściwy organ powinien wykonać w zakresie OOŚ?
Zgodnie z art. 62 ustawy ocenowej, właściwy organ:
- w ramach OOŚ określa, analizuje i ocenia:
- bezpośredni oraz pośredni wpływ danego przedsięwzięcia na środowisko i ludność, w tym zdrowie oraz warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki, krajobraz, w tym krajobraz kulturowy, wzajemne oddziaływanie między tymi elementami, a także dostępność do złóż kopalin,
- ryzyko wystąpienia poważnych awarii oraz katastrof naturalnych i budowlanych,
- możliwości oraz sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko,
- wymagany zakres monitoringu;
- w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 określa, analizuje i ocenia oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, biorąc pod uwagę również skumulowane oddziaływanie przedsięwzięcia z innymi realizowanymi, zrealizowanymi lub planowanymi przedsięwzięciami.
Co musi zawierać ROŚ?
Szczegółowy zakres ROŚ, który planujący przedsięwzięcie obowiązany jest dostarczyć właściwemu organowi, określony jest w art. 66 ustawy ocenowej.
Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien uwzględniać oddziaływanie przedsięwzięcia na etapach:
- realizacji;
- eksploatacji lub użytkowania;
- likwidacji.
Główne elementy, które musi zawierać raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko:
- opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności: charakterystyka całego przedsięwzięcia oraz warunki użytkowania terenu;
- opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego wpływu planowanego przedsięwzięcia na środowisko;
- wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, jeżeli została przeprowadzona, wraz z opisem zastosowanej metodyki;
- inne dane, na podstawie których dokonano opisu elementów przyrodniczych;
- opis istniejących w sąsiedztwie czy w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
- opis krajobrazu, w którym dane przedsięwzięcie ma być zlokalizowane;
- informacje o powiązaniach z innymi przedsięwzięciami, w szczególności kumulowaniu się oddziaływań na środowisko przedsięwzięć realizowanych, zrealizowanych lub planowanych;
- opis przewidywanych skutków dla środowiska, w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia, uwzględniający dostępne informacje o środowisku oraz wiedzę naukową;
- opis wariantów uwzględniający szczególne cechy przedsięwzięcia czy jego oddziaływania na środowisko, ze wskazaniem:
- wariantu wybranego do realizacji,
- racjonalnego wariantu alternatywnego,
- racjonalnego wariantu najkorzystniejszego dla środowiska (może być tożsamy z wariantem wybranym do realizacji albo racjonalnym wariantem alternatywnym);
- określenie przewidywanego wpływu analizowanych wariantów na środowisko, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej oraz katastrofy naturalnej i budowlanej, na klimat, możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko, a także wpływu planowanej drogi na bezpieczeństwo ruchu drogowego (w przypadku drogi w transeuropejskiej sieci, autostrady, drogi ekspresowej, krajowej i wojewódzkiej);
- porównanie wpływu analizowanych wariantów na m.in. ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby, siedliska przyrodnicze, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, dobra materialne, zabytki, krajobraz kulturowy, formy ochrony przyrody oraz wzajemne oddziaływanie między tymi elementami;
- uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu;
- opis metod prognozowania, zastosowanych przez wnioskodawcę, a także opis przewidywanych, znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko;
- opis przewidywanych działań mających na celu unikanie, zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na formy ochrony przyrody, w tym na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000, a także ciągłość łączących je korytarzy ekologicznych, wraz z oceną ich skuteczności;
- określenie założeń oraz analiza i ocena możliwych zagrożeń oraz szkód dla zabytków chronionych, w przypadku dróg będących przedsięwzięciami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;
- ocena gotowości instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla, w przypadku instalacji do spalania paliw w celu wytwarzania energii elektrycznej o elektrycznej mocy znamionowej nie mniejszej niż 300 MW;
- porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy - Prawo ochrony środowiska, w przypadku planowanego przedsięwzięcia związanego z użyciem instalacji;
- odniesienie się do celów środowiskowych, wynikających ze strategicznych dokumentów istotnych z punktu widzenia realizacji przedsięwzięcia;
- uzasadnienie spełnienia warunków dopuszczalności nieosiągnięcia dla wód celów środowiskowych, o których mowa w ustawie - Prawo wodne;
- wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania;
- przedstawienie zagadnień w formie graficznej;
- przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej, w odpowiedniej skali;
- analizę możliwych konfliktów społecznych, związanych z planowanym przedsięwzięciem;
- przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia na etapie jego realizacji oraz eksploatacji lub użytkowania;
- wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki bądź luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano opracowując ROŚ;
- streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w ROŚ, w odniesieniu do każdego jego elementu;
- źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia ROŚ.
Zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 powinien być ograniczony do określenia oddziaływania przedsięwzięcia na ten obszar.
Autor raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko musi go podpisać, podać datę jego sporządzenia, a także dołączyć do niego oświadczenie o wykształceniu, wymaganym w art. 74a ust. 2 ustawy ocenowej. W przypadku sporządzenia ROŚ przez zespół autorów oświadczenie o wykształceniu wymagane jest od kierującego tym zespołem.
Ocena środowiskowa dla inwestycji strategicznych
Jeżeli Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, inwestycję strategiczną dla interesów Rzeczypospolitej Polskiej, to może ona zostać poddana ocenie środowiskowej określonej w przepisach działu Va ustawy ocenowej (z pominięciem ww. postępowań), jeżeli indywidualne okoliczności uzasadniają podjęcie natychmiastowych działań w celu realizacji tej inwestycji oraz w przypadku, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
- brak możliwości znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko tej inwestycji;
- brak negatywnego wpływu na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych dla wód i obszarów chronionych, o których mowa w ustawie - Prawo wodne;
- brak rozwiązań alternatywnych dla tej inwestycji - w przypadku inwestycji strategicznej mogącej potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000.
Zobacz również: