Decyzje o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny

Obecnie, po przedłożeniu przez przedsiębiorcę marszałkowi województwa zgłoszenia wraz z odpowiednimi dowodami, marszałek województwa, po uzyskaniu pozytywnej opinii wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (WIOŚ), wydaje decyzję potwierdzającą spełnienie warunków uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny. W przypadku negatywnej opinii WIOŚ - wyda zawsze decyzję odmowną.

Przed 1 stycznia 2022 r. wydawane były decyzje o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny, które zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane. Decyzje o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny zastąpiły dotychczasową tzw. milczącą zgodę.

Przed 29 sierpnia 2018 r. uznawano, że przedmiot czy substancja jest produktem ubocznym, gdy marszałek województwa w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zgłoszenia nie wydał decyzji o sprzeciwie. Uznanie przedmiotu lub substancji za produkt uboczny w drodze takiej milczącej zgody wygasło już 1 marca 2019 r.

Produkt uboczny - definicja i warunki

Przedmiot czy substancja powstająca w wyniku procesu produkcyjnego, którego podstawowym celem nie jest jej produkcja, uznaje się za produkt uboczny, niebędący odpadem, jeżeli łącznie spełnione są poniższe warunki.

Warunki uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny:

dalsze ich wykorzystywanie jest pewne;
mogą być bezpośrednio wykorzystywane bez dalszego przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa;
są produkowane jako integralna część procesu produkcyjnego;
spełniają, dla określonego ich wykorzystania, wszystkie istotne wymagania, w tym prawne, w zakresie produktu, ochrony środowiska oraz życia i zdrowia ludzi;
spełniają unijne albo krajowe szczegółowe warunki uznania danego przedmiotu czy substancji za produkt uboczny, jeżeli zostały one określone.

Dla produktów ubocznych zakazane jest magazynowanie:

łącznie z odpadami;
w miejscach przeznaczonych do magazynowania czy składowania odpadów.

Zgłoszenie uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny

Przedsiębiorca, który jest wytwórcą przedmiotu czy substancji, zgłasza uznanie ich za produkt uboczny marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce ich wytwarzania.

Poprawne zgłoszenie uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny musi zawierać:

imię i nazwisko czy nazwę podmiotu oraz adres zamieszkania lub siedziby;
numer identyfikacji podatkowej;
określenie miejsca wytwarzania przedmiotu czy substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny;
wskazanie przedmiotu czy substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny oraz ich masy;
opis procesu produkcyjnego, w którym powstaje przedmiot lub substancja, a także procesu, w którym zostaną one wykorzystane;
informacje wskazujące na łączne spełnienie powyższych warunków, na potwierdzenie których trzeba dołączyć dowody.

Dowodami potwierdzającymi łączne spełnienie warunków uznania przedmiotu czy substancji za produkt uboczny mogą być w szczególności:

umowy potwierdzające wykorzystanie przedmiotu czy substancji do określonych celów;
wyniki badań potwierdzające właściwości przedmiotu lub substancji, które zostały wykonane przez akredytowane czy certyfikowane laboratoria.

Przedsiębiorca musi złożyć nowe zgłoszenie uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny w przypadku dokonywania zmian:

w procesie produkcyjnym, w którym powstają;
w procesie, w którym są one wykorzystywane.

Kontrola WIOŚ odnośnie produktów ubocznych

Przed wydaniem opinii, wojewódzki inspektor ochrony środowiska może przeprowadzić kontrolę w zakresie objętym zgłoszeniem uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny. W kontroli może uczestniczyć marszałek województwa, a przedmiotowa kontrola wstrzymuje bieg 14-dniowego terminu do wydania opinii przez WIOŚ.

Uznanie przedmiotu czy substancji za produkt uboczny

Decyzja marszałka województwa potwierdzająca spełnienie warunków uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny, w przypadku pozytywnej opinii WIOŚ, wydawana jest na czas oznaczony (nie dłuższy niż 10 lat). W przypadku negatywnej opinii WIOŚ marszałek województwa wydaje decyzję stwierdzającą niespełnienie warunków uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny.

Przedsiębiorca ma możliwość odwołania się od tych decyzji do ministra właściwego ds. klimatu.

Kiedy nie jest wymagane zgłoszenie dotyczące produktu ubocznego?

W niektórych przypadkach przedmiot czy substancja nie jest odpadem, lecz jest produktem ubocznym z mocy art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, jeżeli spełnia ww. warunki uznania za produkt uboczny. Nie jest wówczas wymagane zgłoszenie i uzyskanie decyzji potwierdzającej spełnienie warunków uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny.

Dotyczy to:

od 6 września 2019 r. - produktów przetworzenia drewna, takich jak: kora, strużyny, odziomki pomanipulacyjne, wałki połuszczarskie, trociny, wióry, zrębki, zrzyny, szczapy oraz inne pochodzące z przetworzenia tych produktów, w tym brykiety i pelety, stanowiących mechanicznie przetworzony naturalny surowiec drzewny niezawierający jakichkolwiek innych substancji;
od 18 października 2023 r. - substratów określonych w rozporządzeniu w sprawie szczegółowej listy substratów możliwych do wykorzystania w biogazowni rolniczej, jeżeli są wykorzystywane do produkcji:
- biogazu w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii,
- biogazu rolniczego w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu.

Ponadto od 2022 r. przepisów ustawy o odpadach nie stosuje się już do substancji, które są przeznaczone do użycia jako materiały paszowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. g rozporządzenia 767/2009/WE, a więc nie jest już dla nich wymagane prowadzenie ewidencji, sprawozdawczości, uzyskiwanie decyzji itd., jak dla odpadów (wcześniej było jedynie zwolnienie z uzyskania decyzji uznającej takie substancje za produkt uboczny).

Produkt uboczny staje się ponownie odpadem

Nieuzyskanie nowej decyzji do dnia upływu terminu ważności decyzji potwierdzającej spełnienie warunków uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny spowoduje, że nie będzie to już produkt uboczny, lecz odpad, dla którego (dla danego rodzaju i kodu) po tej dacie wymagane jest m.in.:

prowadzenie odpowiedniej ewidencji odpadów poprzez Bazę danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO);
posiadanie pozwoleń i zezwoleń związanych z gospodarką odpadową;
posiadanie wpisu do rejestru BDO w zakresie wykonywania usługi transportowania odpadów;
dotrzymywanie warunków technicznych oraz standardów emisyjnych dla spalania czy współspalania odpadów w przypadku ich termicznego przekształcania, gdy nie kwalifikują się do biomasy w rozumieniu przepisów o standardach emisyjnych.

Ponadto jeżeli dotychczasowy produkt uboczny, z braku uzyskania powyższych decyzji, będzie odpadem, to może to mieć wpływ na dotychczasowe umowy z kontrahentami, koszty produkcyjne, konkurencyjność itd., a w konsekwencji na wzrost cen produktów (np. mebli). Również przedmioty czy substancje, które przestały spełniać warunki uznania za produkt uboczny, są ponownie odpadami mimo uzyskania dla nich ww. decyzji.

Dowiedz się więcej